İlahi Komedya

                "Ey köle İtalya, acılar ülkesi

               Fırtınada kaptansız gemi

               taşranın değil, kerhanenin ecesi!"

                                                       Âraf VI 

     Dante yaşam yolunun ortasında, otuz beş yaşında, bir gün karanlık bir ormanda kaybolur. Bu dizeler, ki daha sonra Cahit Sıtkı'ya Otuz Beş Yaş Şiiri'ni yazdıracaktır, bir destanın başlangıcı için oluşturulmuştur. Dante Öteki Dünya'ya, Ozan Vergilius ile bir seyahata başlar. Vergilius Dante'ye Cehennem ve Âraf boyunca eşlik edecek, günahkârların ne şekilde cezalandırıldığını ve günahların bedelinin ne olduğunu anlatacaktır.

   Öyle ki Dante yolculuğu sırasında birçok isimle karşılaşır. Gerek Latin gerekse de diğer ırklardan birçok büyük isim. Birçok önder, birçok lider... Belirtmem gerekir ki Dante'nin cehenneminde bir yığın ozan ve filozof vardır. Bunlar genelde Pagan döneme ait isimlerdir, kutsal dinlere mensup olamadıkları ve iyi insanlar oldukları için, cehennemin diplerine değil de, üstlerde daha serin bölgelerine layık görülmüşlerdir.

                "Bak Muhammed de nasıl sakat edildi!

               Önümde ağlayarak giden de Ali,

               çenesinden tepesine yüzü kesili

               Burada gördüğün öteki kişiler

               yeryüzünde bölücülük, bozgunculuk tohumu ektiler,

               bu nedenle ikiye bölündüler."

                                         Cehennem XXVIII 

   Muhtemelen cehennemde karşılaşılan isimlerden en ilginç bulacağınız kişiler Muhammed ve Ali'dir. Muhammed'i Hıristiyanlık varken yeni bir din kurduğu için bölücülükle itham ediyor Dante ve cehennemde ona da bir yer ayırmaktan kaçınmıyor. Bölücülerin cezası bölünerek parçalanmak oluyor. Çevirmen notlarından Dante'nin genelde İslam büyüklerine saygılı davrandığı aktarılıyor. Fakat burada bir istisna gerçekleşmiş.

   Aslında bu, ilginç bir olaya da vesile olmuş. Pek bilinmese de İlahi Komedya bir şairimize daha birkaç dize yazdırmış. Dante'nin tutucu davranışına Abdülhak Hamid Tarhan, Tayflar Geçiti'nde şu karşılığı vermiştir; "Vay Dante! Sen misin? Koca dahi-i müfteri / Hâki siyahı tıyneti hakister-i cahim!" Dante'ye de şunları söyletir; "Zâhilmişim neşideyi nazmettiğim zaman / Ben sonra anladım ki hata etmişim, yaman"

                "Çünkü isteğine yaklaştıkça akıl yetimiz,

               öyle derinlere dalar ki,

               İzleyemez olur onu belleğimiz"

                                                          Cennet I

   Vergilius Dante'ye Cehennem ve Âraf boyunca eşlik eder. Fakat kendisi bir günahkâr olduğu için Cennet'e giremez. Cennet'te Dante'yi başka biri beklemektedir. Beatrice. Dante'nin aynı zamanda gerçek yaşamdaki aşkı. Beatrice için "kimsenin kimse için söylememiş olduğu şeyler söylemeye" söz vermiş Dante. Nitekim sözünü de İlahi Komedya'da gerçekleştirmiş.

   Rekin Teksoy'un İtalyanca aslından özenli çevirisiyle dilimize kazandırılan, Dante Alighieri'nin üç ciltlik İlahi Komedya'sı Oğlak Yayıncılık'tan. Meselimin sonuna gelirken diyorum ki; okuyun.