Şark Dişçisi

"MARTA: Pazartesi gecesi neredeydin?
TAPARNİGOS: Hasta bakmaya gitmiştim.
MARTA: Salı?
TAPARNİGOS: Birinin dişini çekmeye...
MARTA: Çarşamba?
TAPARNİGOS: Diş doldurmaya...
MARTA: Perşembe?
TAPARNİGOS: Diş boşaltmaya... Ha ha ha, bizim hanım takvim gibidir. Haftanın bütün günlerini hatasız gösterir.
MARTA: Evet beyefendi, ben bir takvimim. Hem de öyle bir takvim ki, ömrünün sonuna kadar değiştiremeyeceksin."

   Çapkın bir dişçi olan Taparnigos ve karısı arasındaki konuşmadan bir kesit. Taparnigos, namıdiğer Şark Dişçisi, yaşlı karısını bırakıp bırakıp geceleri dışarı çıkar. Malum diş ağrısı geceleri azar ve diş ağrısı çekenler bekletilmemelidir.

   Osmanlı'daki Ermeni toplumuna mizahi bir dille bakan ve evlilik konusunu işleyen Şark Dişçisi, dönemin önemli mizah isimlerinden biri olan Hagop Baronyan'ın yazdığı bir oyun. Kitapta son derece güzel birkaç makale de bulunmakta, Hagop Baronyan ve ilk mizah dergimiz Dijojen'i çıkaran Teodor Kasap'ın tartışmalarına da değinmektedir.

   "Tiyatroya giden her Ermeni bilir ki, bir melek ve bir ruh, Ermeni oyunlarının olmazsa olmazı gibidir. Dün gece rüyamda Tanrı'yı gördüm, birinin canını almak için bir melek arıyordu. Fakat ortada hiç melek kalmamıştı. Baş melek ona durumu bildirdi, meleklerin hepsi Ermeni oyunlarına gitmişti."

   Hagop Baronyan, gerek dönemin tiyatro eserlerine gerekse içinde bulunduğu Ermeni toplumunun eksiklerine de söz söylemekten geri durmamıştır. Çıkardığı 'Tiyatro' isimli mizah dergisinde toplumsal konuları işleyen yazılar ve karikatürler yayımlamış ve cesurca eleştirilerden çekinmemiştir.

   "Bravo soylu Ahmet Paşa! Cesaretinizden tüm dünya etkilendi, kadınlara saldırmak ve zorla boyun eğdirmek şüphesiz ki cesaret gerektirir. Emin olun ki kadınlara karşı her savaş ilan edildiğinde siz ordunun başkumandanı olarak anılacaksınız. Halkımız bilhassa İstanbul'dan takviye kuvvet istemeden bir grup kadının hakkından gelme beceriniz nedeniyle size müteşekkir olacaktır."

   Yukarıdaki yazılanlar, İzmir'de bir grup Ermeni kadın yasadışı bir şekilde evlerinden tahliye edildiğinde Hagop Baronyan tarafından kaleme alınmıştır. Ermeni toplumunu eleştirdiği gibi dönemin Osmanlı toplumunu ve memurlarını eleştirmekten de çekinmemiştir. Öyle ki yazılarını yazdığı ve dergiyi çıkardığı dönemler II. Abdülhamit'in baskıcı döneminde denk gelmiş ve sansür meretinden bolca nasibini almıştır.

   Hagop Baronyan'ın Şark Dişçisi, Aras Yayıncılık'tan. Meselimin sonuna gelirken diyorum ki; okuyun.